Het lithium dat in ons Rijnwater wordt aangetroffen komt voornamelijk van bovenstrooms. Er is er al enkele jaren sprake van een dalende trend in de hoeveelheid lithium in ons oppervlaktewater. Dat komt door afnemende mijnbouwactiviteiten in het Rijnstroomgebied.
Maar de winning en verwerking van lithium zal de komende jaren flink toenemen voor de productie van batterijen. RIWA-Rijn verwacht dat daardoor de hoeveelheid lithium in ons oppervlaktewater flink zal stijgen en wijst preventief op het belang van het begrenzen van industriële lithiumlozingen in het Rijnwater op basis van een Europese milieukwaliteitsnorm voor lithium in oppervlaktewater.
Volgens het RIVM is er nog geen wetenschappelijk onderbouwde, officiële norm (zoals die bij veel andere metalen zoals zink, koper en chroom bestaan) voor lithiumconcentraties in oppervlaktewater. Er is al wel een indicatieve milieurisicogrens bepaald om een indruk te krijgen op mogelijke gevaren voor het milieu en om regelgeving in ontwikkeling te ondersteunen.
Voor zoet oppervlaktewater heeft het RIVM in 2023 een veilige concentratie van 11 µg/L vastgesteld voor langdurige blootstelling voor planten en dieren: de indicatieve risicogrens. Daarnaast merkt het RIVM op dat, op basis van de beperkte gegevens, de waarde van 11 µg/L ook als veilig voor mensen kan worden beschouwd, bijvoorbeeld bij het eten van vis uit dergelijke wateren, maar dat hiervoor wel aanvullend onderzoek nodig is. De hoeveelheid lithium in de Rijn bij Lobith bedraagt momenteel al rond de 13 µg/L.
Tot 2028 verwacht men in het Rijnstroomgebied 200.000 ton lithiumzouten te winnen, te verwerken en te recyclen. Zo heeft men plannen voor een lithium recyclingfabriek in Dormagen, die vanaf 2026 30.000 ton lithiumafval zal gaan verwerken, met een verwachte verwerkingsefficiency van 90%. Omdat deze lithiumrecycling een water-gebaseerd proces is, is het te verwachten dat de resterende tien procent op het oppervlaktewater zal worden geloosd. Zo kan alleen al de fabriek in Dormagen de lithiumconcentratie in het Rijnwater bij Lobith verhogen met 8 µg/L.
Handhaving
Nederlandse burgers en bedrijven hebben de komende jaren een groeiende behoefte aan drinkwater. Dat moet schoon en betrouwbaar zijn, maar het produceren daarvan wordt steeds kostbaarder door industriële lozingen in Duitsland. Vorig jaar wees RIWA-Rijn al op het belang van handhaving van industriële PFAS-lozingen in het Rijnwater.
Preventie van vervuiling is dus cruciaal. Want wat niet bovenstrooms in het Rijnwater wordt geloosd, hoeft er door de Nederlandse drinkwaterbedrijven ook niet uitgehaald te worden. Voor het verbeteren van deze situatie zet RIWA-Rijn in op internationale samenwerking en het definiëren en handhaven van regels. Voor dat laatste punt is het essentieel dat in industriële lozingsvergunningen emissiegrenswaarden worden opgenomen die de drinkwaterfunctie van de rivier beschermen.
Op dinsdag 2 september publiceert RIWA-Rijn het jaarrapport over 2024. Dit beschrijft de waterkwaliteit van het Nederlandse deel van het Rijnstroomgebied in 2024 op de grensovergang bij Lobith en op de innamepunten bij Nieuwegein, Nieuwersluis en Andijk. Dit jaar komen daar de meetlocaties bij in Ridderkerk en Katerveer.
Ook dit jaar concludeert RIWA-Rijn dat een groot aantal stoffen de streefwaarden van het Europese Rivieren Memorandum overschrijdt. Hierdoor zijn drinkwaterbedrijven niet in staat om met eenvoudige natuurlijke zuiveringsmethoden schoon en gezond drinkwater te maken. De doelstelling van artikel 7.3 uit de Kaderrichtlijn Water (KRW) (… het niveau van zuivering dat voor de productie van drinkwater is vereist, te verlagen ) wordt ook niet gehaald. Het Nederlandse drinkwater voldoet aan alle normen: drinkwaterbedrijven monitoren continu en passen zuivering waar nodig aan. Voorkomen aan de bron blijft wel het meest doelmatig.
Stroomberg: “We zien met name de vracht van stoffen uit stedelijk afvalwater, zoals medicijnresten, nog steeds stijgen. Dit is strijdig met het 30%-reductiedoel van de Rijnministersconferentie uit 2020. Voor het verminderen van medicijnresten is het belangrijk dat vaart wordt gemaakt met het verbeteren van rioolwaterzuiveringsinstallaties door deze uit te breiden met een 4e reinigingsstap.”
