Het Edese college vindt de samenwerking met de Rijksoverheid en de provincie Gelderland ‘over het algemeen goed’. Maar er zijn wel mistsen en maren, zo blijkt. “Er zijn echter op alle overheidsniveaus knelpunten rond de financiering voor instandhoudingsregelingen, onder andere omdat middelen onvoldoende zijn meegegroeid met het aantal beschermde monumenten.”
Het rijk is de laatste jaren ook terughoudend met het aanwijsbeleid voor jonger erfgoed. Dat betekent dat de gemeente meer verantwoordelijkheid hiervoor heeft, met capaciteitsproblemen tot gevolg.
Hoe werkt het met monumenten?
De Rijksoverheid is verantwoordelijk voor de aanwijzing van rijksmonumenten, advisering en subsidies. De provincie houdt toezicht op gemeentelijke taken, adviseert en co-financiert. Gemeenten wijzen gemeentelijke monumenten aan en verzorgen vergunningen, toezicht en handhaving. Ede telt momenteel 223 rijksmonumenten en ruim 350 gemeentelijke monumenten. Het college heeft naar eigen zeggen redelijk inzicht in de bouwtechnische staat van monumenten in de gemeente.
Monumenten in matige of slechte staat zijn meestal niet-woonhuismonumenten, zoals de Kazernegebouwen 2, 3 en 5 op Elias Beeckman, de Muur van Mussert in Lunteren, een aantal voormalig militaire gebouwen op de Fliegerhorst Kop van Deelen en een aantal agrarische gebouwen op boerenerven. Restauratie- en herbestemmingsplannen voor de kazernegebouwen zijn intussen gestart.
Muur van Mussert
De verantwoordelijkheid voor de kwaliteit van monumenten ligt bij meerdere overheden. Bovendien zijn monumenten vaak eigendom van particulieren of bedrijven, die een instandhoudingsverplichting hebben. Dat maakt zowel de financiering als het toezicht op de instandhouding lastig.
Zo is het Openluchtcomplex van het Nationaal Tehuis van de NSB, ook wel De Muur van Mussert, sinds 2018 een rijksmonument. Dat heeft grote gevolgen voor het ‘beladen erfgoed’ zelf, maar zeker ook voor het recreatiecentrum dat daar omheen ligt. De eigenaar van De Goudsberg, moet nu voor het onderhoud van het monument zorgen. De eerste werkzaamheden zijn inmiddels uitgevoerd maar het werk is nog niet klaar.
