Warmtebedrijf Ede verzweeg import van niet gecertificeerd hout uit Schotland

In het noorden van Schotland ligt het vissersdorp Fraserburgh. Publiekstrekker is het nationaal vuurtorenmuseum in het ‘Kinnaird Head Lighthouse’. Als op 22 april 2022 bij het vallen van de avond de lampen van vuurtoren aan gaan, vaart de ‘Eastern Virage’ net de haven uit. In het ruim van het 88 meter lange vrachtschip liggen meer dan 10.000 boomstammen opgestapeld. Bestemming? De haven van Moerdijk.

Twee dagen later meert het schip af aan de kade van Overslagbedrijf Moerdijk. Daar worden de stammen gelost en ter plekke vermalen tot snippers. Vrachtwagens rijden af en aan om de houtsnippers weg te werken. Er zijn uiteindelijk zo’n 75 ritten nodig om de 7.000 kuub biomassa naar Hall bij Eerbeek te brengen.

Ede, Amersfoort en Almere

In Hall worden de snippers opgeslagen op een terrein dat op dat moment gehuurd wordt door Energie voor Elkaar. Dit bedrijf is eigenaar van verschillende biomassacentrales. In de maanden daarna worden de houtsnippers met vrachtwagens naar centrales in Ede, Amersfoort en Almere gebracht. Daar verdwijnt het in de ovens om er warm water van te maken. Warm water om huizen en bedrijven mee te verwarmen.

Warmtebedrijf Ede zegt een bijdrage te leveren aan de energietransitie en de opwarming van de aarde tegen te willen gaan. Daarom gebruiken ze naar eigen zeggen uitsluitend duurzaam verkregen hout. Om die duurzaamheid aan te tonen, publiceren ze ieder jaar een duurzaamheidsverslag. In het verslag van 2022 lezen we dat het hout dat jaar uit een straal van maximaal 150 kilometer rondom Ede is gehaald. Een grotere afstand is vanuit het oogpunt van duurzaamheid volgens het bedrijf ongewenst.

Groot was dan ook de verbazing toen we getipt werden dat het bedrijf in 2022 hout helemaal uit Schotland heeft gehaald. In het duurzaamheidsverslag wordt hier niets over vermeld. Wel staat er een tabel waarin te zien is over welke afstand al het hout is vervoerd voordat het in Ede aankwam. De afstand van de haven in Schotland naar Ede is hemelsbreed zo’n 800 kilometer. Maar die afstand is nergens genoteerd.

Onbekend waar de bomen stonden

Een medewerker van het bedrijf zegt dat het wel kan kloppen dat het hout uit Schotland niet terug te vinden is. “Als wij iets inkopen bij een leverancier, dan komt dat bij hen gewoon van een bult vandaan. Waar dan daadwerkelijk de bomen hebben gestaan, dat is voor ons niet inzichtelijk.” In het duurzaamheidsverslag vermelden ze daarom de afstand tot de leverancier. Maar die kan dus op een heel andere plek zitten dan waar de bomen stonden.

Het opmerkelijke is dat Omroep Gelderland eind 2022 al vermoedde dat het warmtebedrijf hout per schip naar Nederland had gehaald. Dat was dus ruim een half jaar na de inkoop van hout uit Schotland. Het bedrijf ontkende dat toen glashard. Van import van biomassa per schip zou geen sprake zijn. Het bedrijf importeerde wel hout uit het buitenland, maar dat zou van net over de grens in Duitsland komen.

Niet alleen over de herkomst heeft het bedrijf gelogen. In het duurzaamheidsverslag van 2022 schrijft het bedrijf namelijk: “Voor het opwekken van groene warmte maken we gebruik van duurzame grondstoffen, geleverd onder het Better Biomass Certificaat. Al onze leveranciers beschikken over dit certificaat.” Maar als we verder onderzoek doen blijkt dat niet waar te zijn.

De vrachtbrief

Dankzij een tip krijgen we de vrachtbrief van de ‘Eastern Virage’ in handen. Hierop zien we precies hoeveel hout er geleverd is, wie het geleverd heeft en ook de naam van het Nederlandse bedrijf dat het hout naar Nederland heeft gehaald. Dat is Teredo uit Boxtel. Als we onderzoek doen naar dit bedrijf blijkt dat deze niet beschikt over een Better Biomass Certificaat.

Dat certificaat is van groot belang als het om duurzame biomassa gaat. Bedrijven met een certificaat worden jaarlijks gecontroleerd. Dat moet ervoor zorgen dat ze zich aan de regels houden en dat er dus niet gesjoemeld wordt. Zonder zo’n certificaat weet je dus niet of het hout wel duurzaam geoogst is.

'Niet zo’n zin in vragen'

In een telefonische reactie laat de eigenaar van Teredo weten dat hij zo’n certificaat inderdaad niet heeft. “Ik heb ook niet zo’n zin in vragen over certificeringen, want ik denk dat wij dan dadelijk aan de schandpaal genageld worden.” Verder zegt hij zich van de levering in Moerdijk niets te kunnen herinneren, om er meteen achteraan te zeggen dat hij alleen als tussenpersoon gefungeerd heeft. Op verdere vragen van Omroep Gelderland gaat hij niet in.

Het is niet de eerste keer dat Energie voor Elkaar de fout in gaat met het Better Biomass Certificaat. Een jaar geleden ontdekte Omroep Gelderland dat de opslaglocatie in Hall niet gecertificeerd was. Normec QS, het bedrijf dat de certificaten uitgeeft, stelde toen een onderzoek in. De uitkomst daarvan was dat het warmtebedrijf niet langer mocht beweren dat alle grondstoffen die in de ovens van de Edese biomassacentrales gaan gecertificeerd zijn.

Warmtebedrijf kan duurzaamheid hout niet aantonen

Hout uit Schotland dat niet vermeld is in het duurzaamheidsverslag, hout dat geleverd wordt door een bedrijf dat niet de juiste certificaten heeft én een medewerker van het bedrijf die zegt dat ze zelf vaak ook niet weten waar de bomen gestaan hebben. Het roept de vraag op hoe het met de rest van het hout zit die in de ovens van het warmtebedrijf verdwijnt.

Bedrijf blijft liegen

Wat we wel weten is dat het bedrijf blijft liegen. Want als we ze confronteren met de uitkomsten van ons onderzoek, zeggen ze in eerste instantie niet op de hoogte te zijn geweest van de import van hout uit Schotland. Dat zou gedaan zijn door een medewerker van een dochteronderneming. Maar uit documenten in handen van Omroep Gelderland blijkt dat Valentijn Kleijnen, de directeur van Energie voor Elkaar, persoonlijk akkoord heeft gegeven voor de aankoop. Kleijnen was niet bereikbaar voor commentaar.

Toch nog door het stof

Het bedrijf geeft nu wel voor het eerst toe dat er inderdaad niet gecertificeerde biomassa is ingekocht en dat deze ook is gebruikt in de biomassacentrales in Ede, Amersfoort en Almere. Om daar vervolgens aan toe te voegen dat ‘duurzaamheid zonder certificering niet met dezelfde mate van zekerheid aantoonbaar is’. Verder zeggen ze dat er, voor zover bij hun bekend, niet meer hout per schip is aangevoerd, maar dat het niet is uit te sluiten dat er toch hout van verder dan de in het duurzaamheidsverslag vermelde 150 kilometer kwam.

Tot slot laat een woordvoerder van het bedrijf weten dat er inmiddels verbeteringen zijn doorgevoerd. “We hebben onze inkoopprocedures aangescherpt en waarborgen dat we onze installaties met gecertificeerde bio-grondstoffen beleveren. ​​Sinds de aanscherping van het Better Biomass Certificaat is de eis dat de herkomst op adres- en coördinatenniveau wordt vastgelegd. Deze werkwijze passen wij momenteel toe.”

Verantwoording

Omroep Gelderland kwam het Schotse hout op het spoor na een tip. Meerdere bronnen hebben deze gang van zaken vervolgens aan Omroep Gelderland bevestigd. Deze bronnen wensen anoniem te blijven, maar hun identiteit is bekend bij de redactie. We hebben de informatie van deze bronnen kunnen bevestigen via documenten zoals de vrachtbrief van het schip en satellietfoto’s. Deze satellietfoto’s zijn kosteloos beschikbaar gesteld door ‘Planet Labs PBC’.