De molen dateert uit 1857. De gemeente Ede is sinds 1971 eigenaar. De molen dankt zijn naam aan een bouwkeet die nabij stond en wel voor de aanleg van de spoorlijn tussen Arnhem en Utrecht. De keet werd het eerste stationsgebouw.
De gemeenteraad van Ede heeft in een toekomstvisie vastgelegd dat de stad moet groeien naar 100.000 inwoners in 2040. Door de geringe ruimte betekent dit hoogbouw. Zeventig meter is het maximum. Woontorens van die hoogte zouden funest zijn voor de omgeving van de keetmolen aan de Stationsweg, meent molenaar Nico Vos. “Vier woonlagen zijn voor onze molen een onding. De molen draait alleen op wind”, zegt Vos.
'Gebouwen belemmeren de windvang'
Vos is bang dat toekomstige hoogbouw de keetmolen letterlijk uit de wind houdt. Maar veel wind is ook schadelijk, zegt de molenaar. “De geplande gebouwen belemmeren de windvang, maar je krijgt ook turbulentie door al die obstakels in de omgeving van de molen. De wieken, zeilen en bovenas van de molen worden ongelijkmatig belast en dat geeft schade.”
De gemeente Ede meldt er alles aan te willen doen om die wind voor de molen te garanderen. Ze liet ook windonderzoek doen.
Veel aan te merken op studie
Belangenvereniging De Hollandsche Molen in Amsterdam legde de uitkomsten daarvan voor aan een emeritus hoogleraar van de TU in Delft. Deze professor heeft zoveel op- en aanmerkingen op het windvangrapport, dat je er met goed fatsoen geen conclusies uit kan en mag trekken, stelt Agnes de Boer van De Hollandsche Molen.
“Eigenlijk is alleen uit noordwestelijke richting sprake van redelijk onbelemmerde windvang en in alle andere richtingen van matige tot ernstige hinder”, zegt De Boer. “De afgelopen jaren heeft de gemeente alleen maatregelen genomen om de omgeving van de molen te verslechteren. Zo zijn diverse extra obstakels gebouwd, zoals de Witte Hinde (een appartementencomplex van zes verdiepingen, red.), de Keetmolenflat en hoogbouw langs de Parkweg.”
Een woordvoerder van burgemeester en wethouders van Ede laat weten zich de zorgen bij molenaar Vos en collega-molenaar Noes Teutelink te kunnen voorstellen. “De gemeente is eigenaar van de molen en alleen al daarom is de planvorming (…) zorgvuldig onderbouwd”, zegt ze in een schriftelijke reactie aan Omroep Gelderland.
We hebben als gemeente te weinig aandacht voor hun zorgen
Raadslid over de molenaars van de keetmolen
De VVD-fractie in Ede hoopt dat de keetmolen aan het Noordplein bij Station Ede-Wageningen zijn functie behoudt. “Nieuwbouw is daar nu in voorbereiding door sloop van oude panden, zoals het oude stationsgebouw”, zegt raadslid Thimo Harmsen. “Ik kan niet beoordelen of de zorgen van de molenaars terecht zijn, maar ik ben wel van mening dat we als gemeente te weinig aandacht voor hun zorgen hebben.”
Een winkelcentrum met appartementen in Vaasen dreigde jaren geleden funest te zijn voor de molen daar, de Daams’ molen. “De molen is doorgezaagd, tijdelijk dertig meter verplaatst en ruim vijf meter hoger teruggezet op een nieuwe fundering waar een kelder onder zit, zegt Wico Ankersmit. Hij is stichtingsvoorzitter van de molen in die plaats. “Het kostte zes ton, we kregen geld van de gemeente en de provincie. Er zit nu ook een koffie- en theeschenkerij in.”
'Dit klinkt wel erg duur'
VVD’er in Ede Harmsen over het eventueel ophogen van de keetmolen, zoals in 2012 in Vaassen gebeurde: “Dit zouden we als scenario mee kunnen nemen, maar dat klinkt wel erg duur. Elders neerzetten lijkt me wel de allerlaatste optie, vooral omdat je de molen en zijn historische omgeving definitief gaat scheiden.”
Molens die niet draaien raken in verval, zegt De Boer van De Hollandsche Molen. “Als eerste zullen de wieken het begeven als ze doorlopend in één stand staan. Daarnaast raakt een molen die geen molenaar meer heeft letterlijk buiten beeld, er is niemand meer die op de molen let en kan signaleren als er iets aan de hand is, zoals houtwormen, schade aan riet of stenen en verzakkingen.”
De gemeente Ede benadrukt dat nog wordt onderzocht of (hoog)bouw in combinatie met de molenbiotoop mogelijk is. Daarna is het aan de gemeenteraad om een knoop door te hakken. Dat is ergens in 2025.
Denk heel goed na over wat je gaat doen, is Harmsens boodschap aan zijn medebestuurders in Ede. “In ieder geval vind ik dat we keuzes omtrent de molen pas echt kunnen nemen indien het gehele gebied integraal wordt bekeken. Dan kan je de gevolgen voor zichtlijnen, windvang en ontwikkeling van het gehele Noordplein op elkaar afstemmen.”
De gemeente Ede praat drie avonden met bewoners over de toekomst van de stad. De eerste bijeenkomst is morgenavond.
