In februari 2023 nam de Tweede Kamer het wetsvoorstel aan over het referendum, waardoor gemeenten en provincies de vrijheid hebben gekregen om zelf te bepalen of zij dit middel lokaal willen invoeren om inwoners te betrekken bij hun politieke besluitvorming, door bepaalde raadsbesluiten aan het voor te leggen.
Lokale sfeer
Zij hebben daarbij alle ruimte, zolang het referendum gaat over onderwerpen in de lokale sfeer, waarover de gemeenteraad zelfstandig kan beslissen. De referendumverordening, waarbij de modelverordening van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), staat dat referenda over ontwerp-raadsbesluiten kunnen worden gehouden op initiatief van de gemeenteraad of van inwoners.
Dat kan overigens niet over alle onderwerpen. Zo zijn ontwerp-raadsbesluiten, zoals de gemeentelijke begroting en de vaststelling van gemeentelijke tarieven en belastingen daarvan uitgesloten. Ook kan de gemeenteraad bepaalde raadsbesluiten hiervan uitsluiten als er dringende redenen worden gezien om geen referendum te houden.
Voorwaarden en spelregels
Verzoeken van inwoners om een referendum te houden over een bepaald ontwerp-raadsbesluit moeten wel voldoen aan een aantal voorwaarden en spelregels. Er zijn tenminste 75 ondersteuningsverklaringen (2 procent) van andere kiesgerechtigde inwoners nodig voor een inleidend verzoek en tenminste 375 Scherpzeelse kiesgerechtigden (10 procent) voor een daaropvolgend definitief verzoek.
Hoewel de SGP en fractie Van Dijk tegenstemden, is de verordening aangenomen en is een raadgevend referendum in Scherpenzeel nu dus een feit.
