Dat was het oordeel van de gemeenteraad in de vergadering van donderdagavond, toen de startnotitie over het Lunterse recreatiecentrum aan de orde kwam. Hoe je ‘de muur van Mussert’, die midden op het terrein ligt moet inpassen, blijft nog wel ‘een dingetje’.
Rijksmonument
Het Openluchtcomplex van het Nationaal Tehuis van de NSB, ook wel De Muur van Mussert, werd in 2018 aangewezen als rijksmonument. Dat heeft grote gevolgen voor het ‘beladen erfgoed’ zelf, maar zeker ook voor het recreatiecentrum dat daar omheen ligt. De eigenaar van De Goudsberg, moet nu voor het onderhoud van het monument zorgen. De eerste werkzaamheden zijn inmiddels uitgevoerd. De gemeente Ede wil meedenken met de parkeigenaar over hoe je die muur zo goed en netjes mogelijk kunt integreren in het park en het landschap. In de startnotitie staat een ruwe schets.
Daarbij speelt meteen ook de wens van de parkeigenaar om De Goudsberg te revitaliseren. Nieuw leven inblazen dus, waarbij bestaande voorzieningen grotendeels op de schop moeten. Volgens de eigenaar moeten de huidige stacaravans en toeristische standplaatsen plaats maken voor recreatiewoningen. Er moeten ook nieuwe voorzieningen op het park komen. Alles moet een veel eigentijdser uitstraling krijgen. De eigenaar wil het park het liefst vol zetten met vaste recreatiewoningen.
Wat veel raadsleden betreft wringt daar de schoen. Want waar moeten alle mensen heen die er nu het hele seizoen verblijven? Tal van brieven van ongeruste eigenaars kregen raadsleden te verwerken toen de bewoners lucht kregen van de plannen. D66 vond bijvoorbeeld dat het plan teveel onzekerheden kent en het risico dat de huidige standplaatseigenaren in de kou komen te staan. De campinggasten zelf is overigens nog niets gevraagd.
Slechts een startnotitie
“Het is slechts een startnotitie”, relativeerde wethouder Peter de Pater de kritiek. “Een start waarmee we verder kunnen werken. Maar ik hoor het signaal dat er echt iets moet gebeuren met de eigenaren van de chalets en de standplaatsen. We gaan met marktonderzoek een overzicht maken van de bestaande chalets en staanplaatsen en hoe de prijzen liggen”, probeerde de wethouder de raadsleden gerust te stellen.
Voor GroenLinksraadslid Judith Klosterman was het niet genoeg. Namens haar partij diende ze een amendement in voor behoud van betaalbare recreatie en op zijn minst een deel van het park daarvoor in te richten. “Zoals de plannen nu zijn lijkt het wel of De Goudsberg een woonwijk wordt in plaats van een vakantiepark.”
Wethouder de Pater weersprak dat. “Het is een startnotitie en er ligt dus nog veel open. Het plan is nog niet klaar.”
Afvalberg
De Christenunie wilde dat er ook iets gaat gebeuren met de afvalberg van de voormalige vuilstort een kilometer verderop. Behalve een heleboel rommel groeien daar invasieve exoten en dat kun je volgens CU-raadslid Jan Willem Middelesch niet zo laten bestaan.
Wethouder Peter de Pater was dat met Middelesch eens. “Er is een inspectie aan de gang bij de voormalige vuilstort. We willen bekijken wat de sanering ervan kost en oplevert en of het nog in te passen is. We moeten daarover een apart besluit nemen, want de grond is van een aparte eigenaar. We kunnen dat dus niet meenemen in de plannen voor De Goudsberg.”
Alle twijfels en angsten in de raad ten spijt werd de startnotitie uiteindelijk toch goedgekeurd. Het is voor de recreanten dus nog steeds de vraag wat er met hun chalets gaat gebeuren. De gemeente belooft in elk geval zorgvuldigheid.
Het verhaal van de Muur van Mussert
Het terrein op de Goudsberg was vanaf de aankoop in 1936 tot de onteigening in 1945 in eigendom van de NSB (de Nationaal Socialistische Beweging, zusterorganisatie van de Duitse nazipartij). Mede op initiatief van de ‘Leider’ Anton Mussert werd hier gebouwd aan het ‘Nationaal Tehuis’, een centrum voor vergadering en bijeenkomst en een landelijk toevluchtsoord voor de NSB. Het monument bestaat uit een centrale toegangsweg met komvormig hoofdterrein, een open ruimte tussen aangelegde, deels opgemetselde taludswanden met toiletgroepen en een hoofdpodium op de zuidwand. Er zijn verblijfruimtes, een bordes en drie vaandelterrassen met muurtjes en trapopgangen. Hier werd vijf keer een ‘Hagespraak’ georganiseerd voor 15.000 tot 20.000 aanhangers.
Na de Tweede Wereldoorlog werd het gebied onteigend en onderdeel van recreatiepark De Goudsberg. Er gebeurde lange tijd helemaal niets met het gebouw en het terrein. Het ministerie schoof een besluit over de monumentenstatus jaren voor zich uit. En pas op 4 september 2018 werd de voormalige omstreden vergaderplaats van de NSB uiteindelijk door de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap aangewezen als rijksmonument.
Wat gebeurt er met ‘de muur’?
De minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap vroeg advies aan de gemeente Ede over hoe nu om te gaan met dit ‘beladen erfgoed’. Want het is natuurlijk niet de bedoeling dat de monumentenstatus betekent dat het een eerbetoon of maatschappelijke erkenning betekent.
Het lot van de Muur van Mussert wordt uit de startnotitie en de raadsvergadering intussen een beetje duidelijk. Het is nu nog een vervallen object met een verrommelde omgeving. Restauratie moet ‘verstilling’ opleveren, is het idee in de notitie. “Het verhaal vertellen zoals we vanuit het hedendaagse perspectief naar de geschiedenis van de historisch beladen plek kijken. Het monument is geenszins bedoeld als eerbetoon, of verheerlijking van Anton Mussert.”
Dat laatste is ook wat de Edese raad wil met het gebouw en de plek.
Meer over