Meldingen van misstanden op zorgboerderij jarenlang genegeerd door zorginstantie

Pleegkinderen, hun ouders en betrokken zorgprofessionals maken sinds 2021 melding van de slechte zorg van United Souls. Maar al deze signalen, waaronder een persoonlijke klachtenbrief en een Veilig Thuis-melding, zijn niet opgepakt.

Duivelsuitdrijving

De moeders Daniela Titocci en Indra Roesink deden begin april hun verhaal bij Omroep Gelderland en Omroep Brabant over zorgboerderij United Souls in Wekerom. Hun autistische kinderen gingen er jarenlang heen voor therapie en dagbesteding, maar werden blootgesteld aan religieuze manipulatie en duivelsuitdrijvingen. Ook vertelden ze dat ze werden geslagen en dat het beddengoed vol vlekken zat. De klachtencommissie Landbouw en Zorg, die beslist over klachten over de zorg bij zorgboeren, stelde de moeders grotendeels in hun gelijk.

Het nieuws sloeg bij een andere moeder, Angelique, in als een bom. Het bevestigde wat zij altijd al vermoedde. Zorgboerderij United Souls is geen goede plek voor haar dochter Lize*. Maar waar de meeste kinderen alleen in het weekend op de boerderij kwamen, woont Lize daar 24 uur per dag, 7 dagen in de week. Want de zorgboerderij is ook een gezinshuis.

In de bloeitijd van het gezinshuis verbleven er vier kinderen. Nu nog maar één: de achtjarige Lize. Ze woont al sinds 2019 in het gezinshuis in Wekerom, op de zorgboerderij United Souls.

Vanaf het begin loopt het stroef tussen de gezinsouder – de eigenaresse – en moeder Angelique. Angelique is niet gelovig, en ze is het er niet mee eens dat de eigenaresse haar extreme geloofsovertuiging opdringt aan haar dochter: “Lize heeft ooit gezegd ‘binnenkort komt onze lieve Heer ons ophalen. Dan kom ik in de hemel en jij in de hel. Dan komen wij elkaar niet tegen. Dus houd je eigenlijk wel van me?’ Hoe moet ik daar nou op antwoorden?”

Jarenlange strijd

Angelique voert vanaf het begin al een juridische strijd om Lize daar weg te halen. Maar dat is lastig. Lize is namelijk uit huis geplaatst en valt onder de verantwoordelijkheid van een voogd van het Leger des Heils. Zij bepalen of Lize daar weg moet, en ondanks dat er meerdere meldingen liggen over slechte zorg, laten ze haar daar zitten.

Het Leger des Heils is vooral bekend van hun dak- en thuislozenopvang, de soepbus en hun tweedehands kledingwinkels. Maar de zorgorganisatie heeft ook een tak Jeugdbescherming en Reclassering (LJ&R). Als kinderen uit huis worden geplaatst kunnen ze door een kinderrechter onder hun voogdij worden geplaatst. Het LJ&R is dan verantwoordelijk voor de zorg en opvoeding van het kind en moeten in actie komen als de zorginstelling waar het kind verblijft niet meer voldoet.

In gezicht geslagen

Het eerste signaal komt uit 2021. In juridische documenten staat dat de toen vijfjarige Lize in haar gezicht is geslagen omdat ze haar gezinsouder in het gezicht heeft gespuugd. Het Leger des Heils is op de hoogte van het incident, maar halen Lize niet weg.

In 2022 wordt een Veilig Thuis melding gedaan door zorgprofessionals. Het buurtteam van de gemeente Utrecht dat betrokken is bij Angelique nemen haar wel serieus en trekken aan de bel. Ze schrijven in deze melding, die in handen is van Omroep Gelderland, dat de zorg voor Lize op de boerderij tekortschiet. Bovendien bevestigen ze dat er niks is gedaan met de klachten van Angelique en dat ook zij de plaatsing van Lize op de zorgboerderij geen goed idee vonden, mede vanwege de extreme geloofsovertuiging van de eigenaresse.

Maar ook met de melding van deze zorgprofessionals is niks gedaan, zegt oud-advocaat Petra Smit, die moeder Angelique jaren heeft bijgestaan: “Je moet op zijn minst nader onderzoek instellen. Dat is niet gedaan, schandalig!”. Ook Peer van der Helm, lector Residentiële Jeugdzorg aan de Hogeschool Leiden keurt dit af. “Naar alle waarschijnlijkheid heeft het Leger des Heils deze klacht gehad. Bij een stevig vermoeden van kindermishandeling heb je geen keuze als organisatie. Je moet het altijd onderzoeken.”

'Zit in de put'

In augustus 2022 ontvangt de onafhankelijke klachtencommissie van het Leger des Heils een klachtenbrief. Hij is geschreven door Joop* (15), een ander pleegkind dat in die tijd op de zorgboerderij woont. In de brief schrijft hij dat hij naar een andere plek wil. Zo mag hij op geloofsgebied niet zijn eigen mening vormen. Ook schrijft dat zijn telefoon wordt getraceerd, zijn berichten worden gecontroleerd en dat hij niet met zijn vrienden mag afspreken. Hij voelt zich eenzaam en zit in de put. Hij eindigt met: “Ik wil graag naar een andere, betere plek.”

De voogd van Joop wordt ook ingelicht. In een audio-opname, in handen van Omroep Gelderland, zegt de voogd de situatie ernstig te vinden. Ze geeft aan dat ze een nieuwe plek voor hem zal zoeken. Maar zowel de voogd als de klachtencommissie laat niet meer van zich horen. Het feit dat het Leger des Heils deze mogelijk ernstige klacht niet behandeld heeft, kan niet, vindt Peer van der Helm: “Daar hebben ze niet aan hun zorgplicht voldaan.”

Hans’ zoon (15) verbleef drie jaar op geradicaliseerde zorgboerderij: ‘Ze konden hem alles maken’

De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd waarborgt als toezichthouder de kwaliteit en veiligheid van de jeugdzorg. Bij de Inspectie zijn vijf meldingen bekend over zorgboerderij United Souls. Het is niet duidelijk of de Inspectie ook een onderzoek start naar de zorginstelling.

Joop loopt begin september 2022 weg. Vanaf een geheim adres eist hij bij het LJ&R een andere plek. Hij wordt overgeplaatst. Maar Lize woont nog op de zorgboerderij, en dat is onverteerbaar voor moeder Angelique: “Ik sta al vijf jaar langs de kant toe te kijken wat daar allemaal gebeurt. Ik zit met mijn handen op mijn rug. Het is vreselijk. Mijn hart breekt gewoon.”

De tekst gaat verder onder de video.

Ouders slaan alarm over extreme zorgboerderij: ‘Dit is geestelijk misbruik’

Misstanden zorgboerderij zijn ‘zeer ernstig’, zegt Klachtencommissie