Gebruikers van speedpedelecs kunnen sinds 1 juli vorig jaar in de provincie Utrecht en delen van Gelderland een ontheffing krijgen om op fietspaden te rijden. Dat voorziet volgens een meting duidelijk in een behoefte. De gemeente Veenendaal doet vanaf het begin mee en wil er dan ook graag mee door.
Bijna een derde van de speedpedelecers stapt sinds de start van de pilot vaker op de snelle fiets. Mensen gebruiken de speedpedelec vooral voor woon-werkverkeer. Het vervangt in 75% van de gevallen een auto- of motorrit.
De belangrijkste redenen om op het fietspad te rijden zijn druk autoverkeer, verkeersveiligheid en agressief verkeersgedrag van andere weggebruikers. Voor de pilot reed meer dan vijftig procent van de speedpedelecers bij 50 km/u-wegen altijd of meestal op het fietspad. Sinds de ontheffing is dat gestegen tot meer dan 70%.
Het aantal ongevallen met speedpedelecs is sinds het ingaan van de pilot sindsdien niet gestegen. De keuzevrijheid leidt ookniet tot meer ervaren overlast van de speedpedelec door overige fietspadgebruikers. Die is vergelijkbaar met ervaren overlast van categorie sportfiets en de gewone fiets. Voor de pilot van start ging uitte een aantal inwoners uit Veenendaal zorgen, maar gedurende de pilot zijn geen meldingen binnengekomen over overlast/verkeersonveilige situaties veroorzaakt door speedpedelec-gebruikers op het fietspad.
Snelheid aanpassen aan situatie
Speedpedelecers zeggen zelf hun snelheid doorgaans aan de situatie aan te passen. Uit de zelfgerapporteerde snelheden blijkt dat op een druk fietspad binnen de bebouwde kom 93% van de bestuurders doorgaans niet harder rijdt dan de aan de ontheffing verbonden maximumsnelheid van 30 km/u op het fietspad.
Op een rustig fietspad binnen de bebouwde kom rijdt doorgaans 43% harder dan de aan de ontheffing verbonden maximumsnelheid van 30 km/u. Dit is een aandachtspunt voor het vervolg. De andere kant is dat op 50 km/u-wegen 55% van de speedpedelecs doorgaans 40 km/u of zachter rijdt.
Monitoring van gereden snelheden was in de pilot niet mogelijk, met name vanwege het beperkte aantal speedpedelecers en omdat er (nog) geen meetsysteem is dat goed een voertuig kan categoriseren en tegelijk de snelheid ervan kan meten.
De keuzevrijheid voor speedpedelec-bestuurders om onder voorwaarden met ontheffing op het fietspad te rijden leidde tot een toename van bezit en gebruik van de speedpedelec. Tegelijkertijd waren er niet meer ongevallen met speedpedelecs of overlast op het fietspad.
Veenendaal wil door
Omdat de resultaten van de pilot positief zijn, willen provincie Utrecht en de deelnemende gemeenten de provinciale proef omzetten naar een permanente ontheffing, die in elk geval geldt tot 2030.
Wat blijft is dat de gemeente Utrecht de ontheffingen namens de deelnemende wegbeheerders verstrekt. De provincie Utrecht betaalt de kosten tot 2030, met de optie om dit te verlengen tot 2035. Jaarlijks is er wel een monitoring. Begin 2030 vindt een evaluatie plaats. Als de uitkomst daarvan ook positief is, wordt de ontheffingsregeling verlengd tot en met 2035. In 2030 en 2035 besluiten de partijen gezamenlijk over een eventueel vervolg van de regeling.
Om het gedrag van de speedpedelecers op het fietspad te verbeteren, gaat de gemeente wel extra nadruk leggen op de voorwaarden. Want nog altijd geldt dat je met een ontheffing nog steeds te gast bent op het fietspad. Speedpedelecers passen hun gedrag dus aan andere fietspadgebruikers en rijden daar maximaal 30 km/u.
De gemeente handhaaft verder op het hebben van een ontheffing via reguliere controles op het fietspad en houdt verder de ontwikkelingen goed in de gaten. Mocht het aantal klachten en ongelukken op de fietspaden onverhoopt toch sterk toenemen, kan de regeling alsnog stoppen.
Wat is het probleem?
De speedpedelec heeft zonder de pilot een probleem. Het is een snelle elektrische fiets, maar volgens de wet is de speedpedelec echter een bromfiets. Gebruikers moeten binnen de bebouwde kom normaal gesproken op de rijbaan rijden. Hier lopen de gebruikers tegen uitdagingen aan. Door hun beperkte omvang en massa, in combinatie met het verschil in snelheid, voelen zij zich kwetsbaar op de rijbaan ten opzichte van (vracht)auto’s, motoren, en andere soorten bromfietsen. Ander gemotoriseerd verkeer ziet de speedpedelec vaak als een gewone fietser wat tot verwarring en zelfs agressie leidt.
