Fel debat om Edese motie die mensenrechtenschendingen in Gaza afkeurt

Het debat van donderdagavond over de ‘Gaza-motie’ ging om te beginnen voor een aantal Edese partijen vooral om de vraag waarom de gemeente Ede zich zou bemoeien met zaken waar Den Haag over moet beslissen. Aan de andere kanten spraken alle fracties eensgezind hun grote afschuw uit over de mensenrechtenschendingen in het gebied.

De partijen die de motie indienen roepen de raad en burgenmeester en wethouders op om: “zich namens de gemeente Ede aan te sluiten bij de oproep van vele andere gemeenten richting het kabinet. En daarbij op te roepen tot vrede, naleving van het internationaal recht en concrete actie richting de Israëlische regering om de verwoesting van Gaza, de uithongering en het doden van Palestijnse burgers per direct te beëindigen.”

Twintig gemeenten met vergelijkbare motie

De motie is vergelijkbaar met de oproep van de gemeente Amsterdam, die in Gelderland en Utrecht al vrij snel steun kreeg van zeker twintig burgemeesters en raden in onder andere Nijmegen, Arnhem, Apeldoorn, Amersfoort, Westervoort en Utrecht stad. Burgemeesters en raden van deze gemeenten zien het bij uitzondering als hun taak zich uit te spreken voor Gaza.

Deze gemeenten spreken zich niet alleen uit om humanitaire redenen maar ook omdat ze zien dat de genocide in Gaza de inwoners van hun stad raakt. De Arnhemse burgemeester Ahmed Marcouch verwoorde het eerder zo: “Als gerenommeerde instituties spreken van genocide of genocidaal geweld in Gaza, dan kan de Nederlandse regering niet langer wegkijken. Deze hartverscheurende oorlog resoneert ook in de Arnhemse wijken. Arnhemmers voelen pijn, verdriet en onmacht bij wat ze in Gaza zien gebeuren.”

Burgemeester van Apeldoorn, Ton Heerts sluit zich daarbij aan. “Hoewel het buitenlands beleid in de eerste plaats een taak is van de Rijksoverheid, raakt de situatie in Gaza ook onze inwoners. We zien emoties en zorgen. Daarom vinden wij het belangrijk om ruimte te bieden voor dialoog en de signalen uit onze stad door te geven aan Den Haag.”

In Ede riep een vergelijkbare motie in elk geval een lang debat op. Veel partijen vonden een dergelijke oproep juist niet een zaak voor een lokale gemeenteraad. “We hebben onze handen vol aan Ede, en moeten ons dus niet met grotere dingen bemoeien”, was het standpunt van de SGP. Ook partijen als Gemeentebelangen, VVD, ChristenUnie en Burgerbelangen vonden dat Ede zich niet op deze manier moest bezighouden met zaken waar Den Haag over moet beslissen.

Edese raad eensgezind over afschuw van gebeurtenissen in Gaza

De Edese raad was wel eensgezind in de afschuw over wat in Gaza gebeurt. De ChristenUnie vond bij monde van fractievoorzitter Arie Barendrecht het geweld in Gaza hartverscheurend. “Maar hartverscheurend vinden we ook de aanvallen op Israël van 8 oktober 2023.”

De SGP liet zich bij monde van raadslid Gerrit Heij in vergelijkbare bewoordingen uit. Maar volgens de partij zegt de band met Israël zeker niet dat ze het nu eens zijn met de regering van dat land. Ook Natasja Peters van Burgerbelangen nam stelling tegen de schendingen van mensenrechten in Gaza. “Iedereen is tegen schending van mensenrechten. Maar dat is niet beperkt tot Gaza en Israël.”

Ondanks die brede consensus vroegen veel partijen zich af hoe deze motie bij dit conflict gaat helpen. “Je moet je niet verliezen in selectieve politieke uitspraken”, stelde Gabrielle Hazeleger van Gemeentebelangen. “Deze motie hoort bij de Tweede Kamer. Als we deze motie aannemen zouden we ons ook op die manier moeten uitspreken tegen gebeurtenissen in andere oorlogsgebieden. Hoe gaat deze motie helpen en hoe moeten de Joodse inwoners van Ede zich gesteund voelen? Want ook zij zijn het lang niet altijd eens met de regering in Israël. Deze motie werkt volgens ons polariserend.”

Tegen motie is niet tegen Joden

Volgens de PvdA, die de motie niet mede-ondertekende maar wel steunt, betekent tegen de motie stemmen niet dat je tegen Joden bent. “Het gaat om schending van internationaal recht en de manier waarop de Israëlische regering, die de Gazastrook in bezit heeft, daar handelt”, aldus fractievoorzitter Tijani Zallali. Hij kreeg bijval van SGP’er Gerrit Heij. “Als je tegen de motie stemt ben je niet tegen de Palestijnen in Gaza. We zijn het grotendeels samen eens en moeten ons niet uit elkaar laten spelen.”

Volgens de ChristenUnie worden de gesprekken over Gaza zeker ook in Ede gevoerd. “Maar de Edese raad is verantwoordelijk voor de gemeente Ede en niet voor de rest van de wereld.”

Een aantal partijen vroeg zich dan ook af waarom Ede zich wel in een motie zou moeten uitspreken tegen het conflict in Gaze maar niet over bijvoorbeeld Soedan en Noord Korea. Maar volgens mede-indiener van de motie Raşit Görgülü van Democratische Partij Ede is het met Gaza anders. “Wat betreft de oorlog in Soedan stond de hele wereld op en dat gebeurde ook met andere conflicten in de wereld. Internationale zaken, zoals bijvoorbeeld ook de oorlog in Oekraïne, gaat de gemeente Ede wel degelijk aan. Toen Rusland Oekraïne binnenviel wapperde de Oekraïnse vlag ook op het Edese stadhuis.”

Volgens de partij is Gaza geen oorlog meer, maar is het zover gekomen dat het moorden is. “Honger als wapen, en mensen in een fuik drijven om ze dood te schieten: willekeurig en met opzet. Palestijnse vrouwen en kinderen vechten niet tegen Israël.” Volgens Görgülü krijgt de internationale beweging tegen de toestand in Gaza juist kracht door de stem die van beneden komt en zich zo opwerkt. “Je stem verheffen tegen deze massamoord is dus noodzaak.”

Volgens GroenLinks-raadslid Robin Bongers-Karmaoui is het verschil met andere oorlogen dat Nederland bindgenoot is van Israël. “Daarom moet je je ook als gemeente hier tegen uitspreken. Als Den Haag te weinig doet, dan doen wij dat.”

Brede steun voor grote bijeenkomst in Ede

Hoewel de SGP de indieners zelfs vroeg de motie in te trekken, ontstond er wel brede steun voor een ander idee. “We zouden ergens in Ede een zaal moeten afhuren en beide kanten bij elkaar zetten”, opperde de ChristenUnie. Dat kon meteen rekenen op bijval van DPE. “Hoe geef je invulling van oproep tot vrede is dan de vraag. Aan een dergelijk initiatief willen we wel meedoen.”

Ook Gemeentebelangen ziet brood in het idee, aldus Hazeleger. “Gemeentebelangen erkent zeker het leed van Gaza. We steunen het als we een statement maken vanuit Ede om beide partijen aan tafel te zetten.”

In dat idee kom ook de Edese burgemeester René Verhulst zich vinden. “Dit is een mensonterend conflict voor de ego’s van een paar fanatici. Je kunt als Edese politiek wel laten zien dat we het er niet mee eens zijn, maar wat schiet de getroffen Gazaan daarmee op?”

Verhulst vertelde dat hij de op handen zijnde motie eerder deze week aan de orde heeft gesteld bij Maatschappelijk Netwerk Ede, een platform dat wil bijdragen aan duurzaam, gezond en plezierig (samen)leven in de regio. “Daar vertelde iemand het volgende: Er staat een haas in brand. Er komt een mier aanlopen met een druppeltje water. De vos zegt: “denk je dat dit helpt?” Maar de mier zegt: “ik sta in elk geval niet aan de kant. Waarmee zij, en ook ik, willen zeggen dat je zeker niet niets moet doen. Maar: trek de rode lijn tegen de onmenselijkheid. Dan verbind je iedereen.”

Bij de motie zijn volgens de burgemeester voors en tegens te bedenken. “Waarom we de motie wel zouden steunen zijn de vele zorgen over Gaza die onder Edese inwoners leven. Dat zie je bijvoorbeeld aan de Palestijnse vlaggen die je in de gemeente ziet hangen. Over mensenrechtenschendingen moet je iets vinden, anders durven inwoners misschien niets meer te zeggen. Tegen de motie spreekt dat Ede er niet over gaat, terwijl deze motie wel partij kiest. Een gesprek is beter.”

Naast dat de Edese partijen unaniem hun afschuw uitspreken tegen de mensenrechtenschendingen in Gaza, is een een grote bijeenkomst het beste, was daarmee de uitkomst van het debat. “Als het resultaat van het indienen van deze motie is dat we een lokale bijeenkomst organiseren, ben ik ook blij”, stelde Sam Elvering van D66. “Een gesprek met alle partijen. Dan gaan we, ook al haalt de motie het straks niet, toch de goede kant op.”